भारत और विश्व इतिहास के प्रमुख व्यक्ति और उनके महान कार्य:

यहां पर भारत और विश्व इतिहास के प्रमुख व्यक्ति और उनके द्वारा किये गये विभिन्न कार्यों का वर्णन किया गया है। हम आपको भारत और विश्व इतिहास के उन व्यक्तियों के बारे में बता रहै है, जिन्होनें अपने महान कार्यों के द्वारा अपना नाम भारत और विश्व में गौरवान्वित किया है।

भारत और विश्व के प्रमुख व्यक्तियों और उनके द्वारा किये गये कार्यों के आधार पर हर परीक्षा में कुछ प्रश्न अवश्य पूछे जाते है, इसलिए यह पोस्ट आपकी सभी प्रकार की परीक्षा की तैयारी के लिए अत्यंत महत्वपूर्ण है। आइये जानते है भारत और विश्व के प्रमुख व्यक्तियों और उनके द्वारा किये गये कार्यों के बारे में:-

भारत और विश्व इतिहास के प्रमुख व्यक्ति और उनके कार्यों की सूची:

प्रमुख कार्यो के नाम व्यक्ति का नाम
आनंद वन की स्थापना बाबा आम्टे
रेडक्रॉस की स्थापना हेनरी ड्यूनेन्ट
रेड गार्ड्स की स्थापना गैरी वाल्डी
ओरेविले आश्रम की स्थापना अरविन्द घोष
स्काउंटिंग की स्थापना वेडन पावेल
खालसा पंथ के स्थापना गुरु गोविन्द सिंह
स्वर्ण मंदिर का निर्माणकर्ता गुरु अर्जुन देव
कुतुबमीनार का निर्माण शुरुकर्ता कुतुबमीनार ऐबक
कुतुबमीनार का निर्माण पूराकर्त्ता इल्तुमिश
लीग ऑफ नेशन्स के संस्थापक वुडरो विल्सन
शांति निकेतन की स्थापना रवीन्द्रनाथ ठाकुर
समाजवाद के प्रवर्त्तक आचार्य नरेन्द्र देव
विश्वभारती की स्थापना रवीन्द्रनाथ ठाकुर
भूदान आंदोलन के प्रवर्त्तक बिनोवा भावे
पवनार आश्रम की स्थापना बिनोवा भावे
सारबमती आश्रम की स्थापना महात्मा गाँधी
ब्रहा समाज के संस्थापक राजा राममोहन राय
मिशनरी ऑफ चैरिटी की स्थापना मदर टेरेसा
ओउम जय जगदीश हरे आरती के लेखक श्रद्धाराम फिल्लौरी
वन महोत्सव के जनक के.एम.मुंशी
सिनेमा के जनक दादा साहब फाल्के
पंचायती राज के जनक बलवन्त राय मेहता
परमाणु कार्यक्रम के जनक होमी जहांगीर भाभा
भारतीय अर्थशास्त्र के जनक एम.विश्वेश्वररैया
माऊट एवरेस्ट की खोज जार्ज एवरेस्ट
हरित क्रांति के जनक एम.एस.स्वामीनाथन
श्वेत क्रांति के जनक वर्गीस कुरियन
नागरिक उड्डयन के जनक जे.आर.डी.टाटा
जयपुर फुट के निर्माता प्रमोद करण सेठी
आधुनिक पुलिस एक्ट के निर्माता बर्टल फ्रेरे
सिविल सेवा के जनक कार्नवालिस
भूदान आन्दोलन के जनक विनोबा भावे
चिपको आन्दोलन के जनक सुन्दरलाल बहुगुणा-चंडी प्रसाद भट्ट
नक्सलवाद के जनक चारू मजूमदार
जनहित याचिका के जनक पी.एन.भगवती
लोक अदालत के जनक पी.एन.भगवती
लाइफ लाईन एक्सप्रेस के जनक जान विल्शन
ब्लेक होल के खोजकर्ता जयंत नार्लीकर
मिसाइल कार्यक्रम के जनक ए.पी.जे.अब्दुल कलाम
नर्मदा बचाओं आन्दोलन मेघा पाटकर
पौधो में जीवन की खोज जगदीश चन्दु बसु
हिन्दू विधि निर्माता मनु
आधुनिक तिरंगा के निर्माता पिगली वेंकैया
खुले जेल के संस्थापक सम्पूर्णानंद
भारत जोडो आंदोलन बाबा आम्टे
बंधुआ मजदूर उन्मूलन आंदोलन स्वामी अग्निवेश
बालविवाह निषेध कानून का निर्माण हरविलास शारदा
विधवा पुर्नविवाह आन्दोलन ईश्वर चन्द्र विद्यासागर
जल संरक्षण आन्दोलन राजेन्द्र सिंह
प्रोजेक्ट टाईगर कैलाश सांख्ला
देशी रियासतों का एकीकरण वल्लभ भाई पटेल
ह्दय परिवर्तन जयप्रकाश नारायण
उर्दू कविता के जनक अमीर खुसरों
सितार के जनक अमीर खुसरों
शून्यवाद नागार्जुन
वेदों का पुनरुत्थान दयानंद सरस्वती
वर्धा शिक्षा प्रणाली डा. जाकिर हुसैन
स्त्री शिक्षा केशव कर्वे
गुरूग्रंथ साहिब संकलन गुरू अर्जुन देव
कांग्रेस समाजवादी दल जयप्रकाश नारायण
निर्गुन ब्रह्म के संस्थापक कबीर
रस चिकित्सा नागार्जुन
सिख राज्य के संस्थापक रणजीत सिंह
कम्प्यूटर क्रांति सैम पित्रोदा
सनातन धर्म के संस्थापक शंकराचार्य
आधुनिक बंगाल के निर्माता सुरेन्द्र नाथ बनर्जी
मालगुजारी व्यवस्था टोडरमल
द्विराष्ट्र सिद्धांत सैय्यद अहमद खां
खालिस्तान आन्दोलन डा. जगजीत सिंह चैहान
भारत छोड़ो आंदोलन महात्मा गाँधी
अशोक के शिलालेखो को सर्वप्रथम पढ़ने वाला जेम्सप्रिन्सेप
अशोक के शिलालेखों की खोज पान्द्रेटीपेन्टोलर
अशोक को बौद्ध धर्म में दीक्षित किया उपगुप्त
गुप्त वंश की स्थापना श्रीगुप्त
एरण की खोज के .डी. बाजपेई
भीमबैठका की खोज श्रीधर वाकणकर
सांची स्तपों का निर्माण अशोक
सांची स्तूपों की खोज जनरल टेलर
खजुराहों मंदिरों का निर्माण नरसिंह वर्मन (चंदेलराजा)
खजुराहों मंदिरों की खोज अल्फ्रेड लायल
कुषाण वंश का संस्थापक कुजुल कदफिस
आयुर्वेद के जनक धन्वंतरि
शल्य चिकित्सा सुश्रुप्त
सूर्य सिद्धांत आर्यभट्ट
राजपूतों की उत्पत्ति का अग्निकुंड सिद्धांत चंदबरदाई
सिन्धु सभ्यता की खोज दयाराम साहनी एवं राखलदास बनर्जी
पुरातत्व विभाग का संस्थापक अलेक्जेन्डर कर्निघम
वेदों का अध्ययन मैक्समूलर (जर्मनी)
पाटलीपुत्र का सस्थापक उदयन
विक्रम संवत् राजा विक्रमादित्य
शक संवत् कनिष्क
मौर्य वंश का संस्थापक चन्द्रगुप्त मौर्य
भक्ति आन्दोलन चैतन्य महाप्रभु
हिन्दू धर्म का पुनरूत्थान शंकराचार्य
मुगल वंश का संस्थापक बाबर
ग्रांड ट्रंक रोड का निर्माता शेर शाह सूरी
रूपये का प्रचलन शेर शाह सूरी
कुतुबमीनार का निर्माण कुतुबुद्दीन ऐवक एवं इल्तुतमिश
बाजार नीति अलाउद्दीन खिल्जी
लौह एवं रक्त नीति, सजदा प्रथा बलवन
सोमनाथ मंदिर का विघ्वंश मोहम्मद गजनवी
सोमनाथ मंदिर का पुनर्निर्माण सरदार पटेल
बाबरी मस्जिद का निर्माण मीरबाकी
ताजमहल का वास्तुकार उस्ताद ईसा
दीन.ए. इलाही धर्म, फतेहपुर सीकरी का निर्माण अकबर
राजधानी परिवर्तन, सांकेतिक मुद्रा का प्रचलन मोहम्मद तुगलक
आगरा का संस्थापक सिकन्दर लोदी
जयपुर का संस्थापक सवाई राजा जयसिंह
जंतर-मंतर के संस्थापक सवाई राजा जयसिंह
चारों मठों के संस्थापक शंकराचार्य
माउंट अबू मंदिरों के निर्माता विमलशाह
दिल्ली के वास्तुकार एडविन लुटियंस
राष्ट्रपति भवन के वास्तुकार एडविन लुटियंस
संसद के वास्तुकार एडविन लुटियंस एवं हावर्ड बेकर
कोलकाता का संस्थापक जॉब चार्नक
मुम्बई का संस्थापक आनोल्ड आग्जियर
भुवनेश्वर का वास्तुकार कोनिस बर्गर
चंडीगढ का वास्तुकार ली कार्बुरियर
भारत भवन भोपाल का वास्तुकार चार्ल्स कोरिया
इंदौर की स्थापना रानी अहिल्या बाई
गुलाब के इत्र का अविष्कार नूर जहाँ
सांख्य दर्शन कपिल मुनि
योग दर्शन पतंजलि
न्याय दर्शन गौतम
मीमांशा दर्शन जैमिनी
उत्तर मीमांशा दर्शन बादरायण
सुखवाद चार्वाक
बौद्ध धर्म महात्मा बुद्ध
जैन धर्म महावीर स्वामी
सिक्ख धर्म गुरूनानक
ब्रह्म समाज राजाराम मोहन राय
आर्य समाज दयानंद सरस्वती
प्रार्थना समाज आत्माराम पाण्डुरंग
वेद समाज श्रीधर नायडू
थियोसोफीकल सोसाइटी मेंडम ब्लेवत्सकी एवं हेनरी अल्काट
सत्यशोधक समाज ज्योतिबा फुले
कूका विद्रोह रामसिंह
अड़यार आश्रम एनीबीसेंट
अरूविले आश्रम अरविन्द घोष
रामकृष्ण मिशन विवेकानंद
वेलुर मठ स्वामी विवेकानंद
शिकागों में भाषण विवेकानंद (1893)
न्यूयार्क में वेदांत सोसाइटी विवेकानंद
गणेश एवं शिवाजी उत्सव बाल गंगाधर तिलक
एशियाटिक सोसाइटी आफ बंगाल विलियम जोन्स
साइंटिफिक सोसाइटी अब्दुल लतीक
मोहम्मडन एंग्लो ओरियंटल कालेज सर सैय्यद अहमद खांन
कांग्रेस की स्थापना ए0ओ0 ह्यूम
इंडियन एसोसिएशन सुरेन्द्रनाथ बनर्जी
तत्व बोधिनी सभा देवेन्द्र नाथ टैगोर
ब्रिटिश सार्वजनिक सभा दादाभाई नौरोजी
रहनुमाई मजदायसान सभा दादाभाई नौरोजी
संथाल विद्रोह सिद्ध एवं कान्हू
मुंडा विद्रोह बिरसा मुंडा
रेलवे, डाकतार विभाग, पी.डब्ल्यू.डी. की स्थापना लार्ड डलहौजी
खुला विश्वविद्यालय लार्ड पैरी
महिला चिकित्सालय लेडी डफरिन (1885)
पुलिस व्यवस्था लार्ड कार्नवालिस (1793)
स्थायी बंदोबस्त लार्ड कार्नवालिस
अंग्रेजी शिक्षा लार्ड मैकाले
सहायक संधि लार्ड वेलेजली
रैय्यतवाडी व्यवस्था थामस मुनरो
सती प्रथा निषेध कानून, कन्या वध, नरवलि लार्ड विलियम बैंटिंग
वर्नाकुलर प्रेस एक्ट,आर्म्स एक्ट, द्वितीय अफगान युद्ध लार्ड लिटन
प्रथम फैक्ट्री कानून, नियमित जनगणना, बालश्रम उन्मूलन लार्ड रिपन
अकर्मण्यता की नीति जान लारेंस
सर्वेन्टस आफ इंडिया सोसाइटी गोपालकृष्ण गोखलने
मुस्लिम लीग सलीमुल्ला एवं आगा खा
बनारस हिन्दू कालेज एनीबीसेंट
बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय मदनमोहन मालवीय (1916 )
साम्प्रदायिक निर्वाचन पद्धति मार्ले एवं मिन्टो
गदर पार्टी की स्थापना लाला हरदयाल
राष्ट्रगीत की रचना बंकिम चंद्र चटर्जी
राष्ट्रगान रवीन्द्रनाथ टैगोर
शान्ति निकेतन रवीन्द्रनाथ टैगोर
हिन्दू महासभा मदनमोहन मालवीय
साबरमती आश्रम गांधी जी
होमरूल लीग तिलकजी (अप्रैल 1916)
आल इंडिया होमरूल लीग एनीबीसेंट
राष्ट्रीय स्वयं सेवक संघ डा0 हेडगेवार
बहिष्कृत हितकारिणी सभा डा0 अम्बेडकर
बारदोली सत्याग्रह सरदार पटैल
खिलाफत आंदोलन मुहम्मद एवं शौकत अली
स्वराज पार्टी चितरंजन दास एवं मोतीलाल नेहरू
लालकुर्ती दल खान अब्दुल गफ्फार खान
हिन्दुस्तान लीग भगतसिंह
हरिजन सेवक संघ महात्मा गांधी
फारवर्ड ब्लाक सुभाष चंद्र बोस
आजाद हिन्द फौज कैप्टन मोहन सिंह
गांधी जी को महात्मा कहा रविन्द्रनाथ टैगोर
गांधी जी को बापू कहां नेहरू जी
गांधी जी को राष्ट्र पिता सुभाष चंद्र बोस
सुभाष चंद्र बोस को नेताजी हिटलर
नेहरू जी को चाचा गांधी जी
पाकिस्तान नामक शब्द के जनक रहमत अली चैधरी
आल इंडिया डिप्रेस्ड क्लास एसोसिएशन डा. अम्बेडकर
साम्प्रदायिक प्रचार रेमजे मैकडोनाल्ड
नेहरू रिपोर्ट मोतीलाल नेहरू
जलियांवाला बाग हत्याकांड जनरल डायर
संविधान सभा का विचार एम.एन.राय

अब संबंधित प्रश्नों का अभ्यास करें और देखें कि आपने क्या सीखा?

भारत और विश्व के प्रमुख व्यक्ति से संबंधित प्रश्न उत्तर 🔗

यह भी पढ़ें:

महान व्यक्ति के कार्य प्रश्नोत्तर (FAQs):

मदर टेरेसा ने 'निर्मल हृदय' और 'निर्मला शिशु भवन' के नाम से आश्रम खोले। 'निर्मल हृदय' आश्रम का काम बीमारी से पीड़ित मरीजों की सेवा करना था, जबकि 'निर्मला शिशु भवन' आश्रम की स्थापना अनाथों और बेघर बच्चों की मदद के लिए की गई थी।

भारत का पहला स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण यान (एसएलवी-3) डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम के नेतृत्व में विकसित किया गया था। डॉ. कलाम एक प्रमुख भारतीय वैज्ञानिक थे और बाद में 2002 से 2007 तक भारत के राष्ट्रपति रहे। उन्होंने एसएलवी-3 सहित भारत के मिसाइल और अंतरिक्ष कार्यक्रमों के विकास में महत्वपूर्ण भूमिका निभाई।

अमृता शेरगिल कला के क्षेत्र में, विशेषकर एक चित्रकार के रूप में अपने योगदान के लिए प्रसिद्ध हैं। उन्हें 20वीं सदी के सबसे महत्वपूर्ण और प्रभावशाली भारतीय कलाकारों में से एक माना जाता है।

आर्किमिडीज़ एक ग्रीक गणितज्ञ, आविष्कारक और वैज्ञानिक थे जिन्होंने हाइड्रो-स्टेटिक्स और ज्यामिति में व्यापक काम पूरा किया। वह पेंच पंप का आविष्कारक भी है, जिसे आर्किमिडीज स्क्रू कहा जाता है।

मंगल पांडे ने 1857 में बैरकपुर आर्मी बैरक में विद्रोह कर दिया था। वह बैरक में तैनात ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी की 34वीं बंगाल नेटिव इन्फैंट्री रेजिमेंट में एक सिपाही थे।

  Last update :  Fri 7 Oct 2022
  Download :  PDF
  Post Views :  11818